گندزدايي به نابودي بخشي از ارگانيزم هاي بيماري زا اطلاق مي گردد و در طي اين فرايند تمامي ارگانيزم ها از بين نمي رود.در زمينه تصفيه فاضلاب، چهارنوع ارگانيزمي كه بيشترين سابقه ايجاد بيماري را دارند عبارتند از باكتري ها، اوكيست ها و كيست هاي پروتوزوئايي،كرم هاي روده و ويروس ها.هدف از گندزدايي از بين بردن اين گونه ها تا حد ممكن است.
ابزار و روش هاي گندزدايي
گندزدايي معمولاً توسط روش هاي زير انجام مي گيرد:-عوامل شيميايي1
عوامل شيميايي كه تاكنون براي گند زدايي مصرف شده اند عبارتند از:کلر و تركيبات ان،برم،يد،ازن،فنل و تركيبات فنليك،الكل ها،فلزات سنگين و تركيبات وابسته،رنگ ها،صابون ها و دترجنت هاي سنتتيك،تركيبات چهارگانه امونيوم،پروكسيد هيدروژن،پراستيك اسيد،انواع قلياها، و انواع اسيدها.از بين اين موارد،معمولترين گندزداها مواد شيميايي اكسيد كننده بوده و کلر يكي از اين مواد است كه مصرف جهاني دارد.
عوامل فيزيكي-2
عوامل فيزيكي كه مي توانند به عنوان گندزدا به كار روند عبارتند از گرما،نور و امواج صوتي.براي مثال حرارت دهي اب تا نقطه جوش،قسمت اعظم باكتريهاي غير اسپور را نابود خواهد كرد.از گرما عمدتاً در صنايع نوشابه سازي و توليد اب معدني و لبنيات استفاده مي شود.
نور افتاب نيز عمدتاً به دليل اينكه بخشي از طيف الكترومغناطيس ان را اشعه ماورابنفش(UV) تشكيل مي دهد،گندزداي خوبي است.براي گندزدايي از فاضلاب معمولاً از لامپ هاي مخصوص اشعه ماورابنفش استفاده مي شود.
ابزار مكانيكي-3
باكتري ها و ديگر ارگانيزم ها، در طي تصفيه توسط ابزار مكانيكي نيز حذف مي شوند.براي مثال در اشغالگير،دانه گير و نيز حوض هاي ته نشيني مقاديري از ميكروارگانيزم ها حذف خواهد شد.
پرتوافكني-4
انواع اصلي پرتوافكني، عبارتند از الكترومغناطيس،اكوستيك و ذرات.مثلاً به دليل قدرت نفوذ بالاي اشعه گاما،اين اشعه براي گندزدايي اب و فاضلاب بكار مي رود.همچنين، استفاده از تابش شعاع الكتروني با انرژي بالا براي پرتوافكني بر روي فاضلاب و لجن اخيراً مورد توجه قرار گرفته است.
انتخاب نوع گندزدايي،بسته به عوامل متعددي دارد كه از ان جمله مي توان به قابليت دسترسي به روش مورد نظر، هزينه، ميزان ميكروارگانيزم موجود در فاضلاب ورودي، استاندارد خروجي، كدورت فاضلاب مورد تصفيه و توانايي هاي اپراتور اشاره كرد.
كاربرد گندزدايي:
اصولاً عمده مواردي كه نياز به استفاده مجدد از فاضلاب يا تخليه پساب به ابهاي پذيرنده مي باشد بايستي گندزدايي صورت پذيرد.مثلاً پساب صنعتي برگشت داده شده به واحد هاي صنعتي در اغلب موارد بايستي عاري از ميكروارگانيزم باشد.همچنين در صورتي كه ميكروارگانيزم هاي بيماري زا در پساب خروجي از تصفيه خانه فاضلاب از حد معيني تجاوز كند احتمال توليد بيماريهاي اب برد در مجاورت محيط بالارفته و حتي ممكن است بيماري هاي واگيردار و كشنده اي از قبيل وبا را به وجود اورد.به همين دليل استانداردهاي زيست محيطي تعداد ارگانيزم هاي بيماري زا در پساب خروجي از واحد تصفيه را محدود مي كند كه بايستي با گندزدايي مناسب به اين استاندارد دست يافت.در مورد اب تهيه شده جهت اشاميدن يا استحمام و نيز براي مصارف تفريحي از قبيل استخرهاي شنا،استاندارها بسيار سختگير تر بوده و متناسب ان بايد گندزدايي دقيقي